Tipografi İle İlgili Bilgiler

[tdesigner84]

Arkadaşlar burada son bir aydır sağdan soldan araştırıp kendimce derlediğim, tipografi ile ilgili bilgileri paylaşacağım. Dediğim gibi bilgiler tamamen alıntıdır.

TİPOGRAFİ
Yazıyı bir forma sokma sanatı ve tekniğidir. Font (yazı tipi), font büyüklüğü, satır uzunluğu, satır arası boşluk ve benzeri unsurların kombinasyonları ile yapılır. Yayımlanacak yazınsal içeriğin bir forma sokulması veya tasarımı olarak da tanımlanabilir. Kısaca tipografi elle yazı çizme sanatıdır.

Şimdi siz işin kolay tarafına kaçıp ordaki yırtığı direk silmişssiniz..Hatayı yada görseli düzeltmek yerine az önceki farklı bu farklı bir çalışma olmuş durumda..

Tipografiye ilgi duyduğunuz ve sanırım bu işe biraz daha kafa patlatacağınızı düşünerekten Forum içinde olan bir kaynaktan alıntı yapıyorum..sanırım işinize bi hayli yarar..

Asılı Girinti : Bir paragrafın ilk satırının sol marja hizalandığı diğer satırlarına eşit miktarda girinti verildiği bir doküman stili.Liste halinda bilgi vermekte kullanılan etkin bir stildir.Bazen “asılı metin” de denebilir.

Başlık Metni:Gövde metninden daha büyük olan ,manşet ve başlıklarda kullanılan yazı.

Birleşik Harf:Bir birim olarak çizilen iki ya da daha fazla harf(ligature).Bazı yazı tiplerinde belirli harf çiftleri yan yana basıldıkları takdirde hoş durmayacak biçimde üst üste biner.Bunun yerine bir birleşik harfin konulması bu gibi durumlarda görünümü iyileştirir.Örnekler arasında fi ve fl çiftleri yer alır.

Bloklu:Tipografide metin sol ve sağ marjlarına hizalıysa bloklanmış,yani iki yana yaslı olur.

Cetvel Rakamları:Hepsi aynı genişlikte olan rakamlar.Verilerin tablo halinde sunumunu kolaylaştırır.Aynı zamanda izalı rakamlarda denir.

Dikit:Bir yazı tipinde/k,b ve d) harflerin diğer küçük harflerin x yüksekliğinin üstüne taşan kısmı.

Dingbat:Harf veya rakam(alfasayısal) olmayan karakter.Dingbant fontlar tamamen bu karakterlerden oluşur ve oklar, madde imleri ve araçlar gibi sembol ve diğer süslerin kaynağıdır.

Dul:Bir paragrafın sonunda tek başına kalan kelime ya da kelim parçası.

Eğik:Bir yazı tipinin eğik türü(oblique).Eğik yatığa(italik) benzer ama gerçek italiğin el yazısı benzeri niteliğini taşımaz.

Em,Em Boşluğu,Em Karat:Tipografide yaygın biçimde kullanılan bir ölçü birimidir.Em, punto genişliğidir.Örneğin 12 punto yazıda bir em 12 punto genişliktedir.

Em Dash(ayırıcı tire):Bir cümledeki kesintiyi göstermekte kullanılan,em genişliğinde bir çizgi.

En Dash(bitiştirici tire): En uzunluğunda bir tire,bir değer aralığını gösteriri.Bazı dizgiciler ayırıcı tire yerine bitiştirici tire kullanmayı tercih eder.

Font: Bir yazı tipinin belirli bir stil,ağırlık ve genişliği.Örnek olarak Times Roman Bold Extended verilebilir.Times bir yazı tipi ailesidir,Roman bir stildir,Bold bir ağırlıktır,Extended isebir genişliktir.Font ve yazı tipi genellikle bir diğeri yerine kullanılır.
Elle dizgide font terimi belirli bir yazı tipi tasarımının tek bir punto boyunu betimlerdi. Sayısal dizgi teknolojisi ölçeklenebilir fontlara olanak tanıdığından bir fontu tanımlayan punto boyu artık geçersizdir.

Font Ailesi: Aynı zamanda yazı tipi ailesi de denir.Birlikte kullanılmak üzere tasarlanmış benzer fontların bir koleksiyonu.Örneğin Garamond ailesi roman ve italik stilleri,muhtelif ağırlıkları(regular.semibold ve bold)ve çeşitli genişlikleri (extended ve compressed)içerir.

Font Kontrastı: Bir fontun karakterlerinin çiziminde kullnılan hatların kalınlık erimi.Örneğin Helvetica fontunun kontrastı düşüktür çünkü;harfler özdeş kalınlıkta hatlarla çizilir.Diğer bi yandan Bodoni fontu yüksek kontrasta sahiptir.

Galley Prova: Nihayi kopyaya son okuma yapılmasına izin verecek kadaryakın olan ve sayfa bağlanmadan önce alınan prova. Aynı zamanda tahsisi çıkışı da denen bu prova dizgi hatalarının kontrolünde kullanılır.

Gövde Metni: Bir doküman’ın başlık ve spotlarından ayrışan ana metni.

Greeking: Sayfa tasarımı amacıyla asıl metnin yerini tutacak anlamsız metin.

Harf Aralığı: Özdeşlik algılaması oluşturmak için karakter çiftleri arasındaki yatay mesafenin ayarlanması, kerning ; manşet gibi büyük yazı karakterleri kullanıldığında kritiktir.Yan yana gelen “Ty” harfleri, “y” nin kuyruğunun “T” nin kanadı altına girmesi için ayar gerektirir.

Harf Aralıkları:Harf aralıkları ayrı bir metin bloğuna bütün olarak yapılır ve buna izlemede denir.Bu,harf çiftlerinin arasındaki mesafeyi ayarlayan harf aralığından farklı bir şeydir.Harf aralıkları okunaklığı artırmak ve belirli bir alana metni oturtmak için kullanılır.

Hizalama:Metini marjlar arasındaki yerleşimi.Metin genellikle sadece bir marja sola ya da sağa hizalanır ve sola/sağa yaslı ,ya da soldan /sağdan bloklu olarak adlandırılır.Her iki marjdada yaslanan metne bloklu metin denir.

İnisiyal harf: Bir paragrafın ilk büyük harfinin daha büyük puntoyla yazıldığı ve ilk satırın üstüne hizalandığı bir doküman stilidir.Metinde bölüm gibi yeni bir ayrımın başladığını gösteriri.

İtalik: Bir yazı tipinin eğik ya da el yazısı benzeri sürümü.Düz duran yazı tiplerine genellikle roman denir.

İzleme:Bir metin bloğundaki karakterler arası ortalama mesafe .Bazen harf aralıklarıda denir.

Kabartma harf: Bir paragrafın ilk büyük harfinin daha büyük puntoyla yazılması ve metnin ilk satırının çizgisine hizalanması.İnisiyal harfle karşılaştırın.

 

[tdesigner84]

YAZI SANATI – TİPOGRAFİ
Görselliğe hitap eden yazı yazmayı biliyor muyuz? Tipografi yani yazıbilimi, insanlığın en eski sanatlarındandır. Günümüzde bilgisayarlar var diye tüm işi bu makinenin yapacağını düşünüyoruz. Yurtdışında üretilmiş her çeşit yazılı belgede gördüğümüz görsel ahenk halen Türkiye’de çok az evrakta görülüyor.


Kullanıcılar başlıkların sheriff’siz (Tırnaksız), paragraf yazısının ise sherifli (Tırnaklı) olması (ya da tam tersi )gerektiği gibi basit görsel kurallardan habersiz.
Bu yazı hepimizi ilgilendiriyor. Adım adım yazalım.

• Yazdığınız yazı çok kısa ise, lütfen paragraftaki satır aralığını arttırın. Ancak bunu Enter tuşuna basarak yapmayın. Word’de yazdığınız paragraf üzerindeyken sağ tıklayıp “Paragraf”ı seçin. Ardından “Satır aralığı”nı bir buçuk satır gibi seçin.
• Başlıklarınızda Arial, Helvetica gibi kenarlarında, uçlarında tırnak olmayan ve genelde ince yazıtiplerinden seçin. Normal paragraf yazısını ise lütfen başka bir font seçin. Bu seçtiğiniz fontun uçları tırnaklı olsun. Mesela Times New Roman.
• Bir yazı sayfada asla tüm sayfa kadar uzamasın. Ne yapın ne edin yazıyı bölümlere ayırın. Her gün okuduğunuz gazeteleri hatırlayın hepsi sütunlardan oluşur değil mi?
• Süslemek istiyorsanız yazılarınızın ilk sayfasının ilk harfini büyütebilirsiniz. Ancak bunu font büyüklüğünü arttırarak yapamazsınız. Word’de biçim menüsünde “Başlangıcı Büyüt” en akıllı seçenektir. Sonra da bu ilk başlangıç harfini değiştirip süslü hale getirmek iyidir.
• Aman renklerden uzak durun! Bir yazıyı rengarenk kim okumak ister? (Eee yaklaşık 3 milyar çocuk, eğlenceli partiler isteyen gençler vs vs. tamam tamam bu sefer şaka yapıyorum) demek istediğim renkleri akıllıca kullanın.
  Ciddi bir iş için koyu gri, siyah ve açık gri renklerdeki fontlarla hazırlayın sayfanızı herkes ne kadar şık olduğunu düşünecektir. Bunun sebebi gri renk, beyaz kağıtta gümüş duygusu uyandırır. Gümüşte bu yapısıyla rahatlatıcıdır.
• Bir şey önemliyse hemen elimiz Kalın / Bold düğmesine gider. Oysa sadece fontu biraz büyütmek, o kelimeyi İtalik yazmak, ya da tüm yazıyı koyu gri yazarken önemli kelimeyi siyah yazmak işi ne kadar profesyonel gösterecektir değil mi?
• Yazının büyüklüğü işinizi bozabilir. Örnekler; standart yazıyı Times New Roman, 12 punto kabul edersek bunu büyütmek bir şeyleri zorlamak demektir. Amacımız ne? Öğretmen çok puan versin diye yazımızı olduğundan fazla mı göstermeye çalışıyoruz?
  
  Neden büyük yazıyoruz. Fakat bir el ilanı söz konusu olduğunda büyük font kullanmak zorunluluk gibidir. Aynı şekilde hep rastladığımız kiralık, satılık evlerin camlarına sokaktan görünmeyen ufaklıkta telefonlar yazılması bu duruma örnektir. (Okumaya çalışmayın! Cep telefonunuzla yakınlaşın ve çekim. Sonra zoom yapıp okuyun. Rica ederim)
• Yazının karakteri size uygun değilse ve bilgisayarınızdakiler sizi mutlu etmiyorsa Dafont, www.dafont.com sitesinde en beğenilenler “Top 100″ listesine bir göz atın. Beğendiğiniz fontu indirip Windows kurduğunuz harddiskteki “Windows” klasörü içindeki “Font” klasörüne ekleyin. Böylece alternatifleriniz olacak.
• Yazıtiplerini seçtiğinizde, yazıyı başkasına gönderdiğinizde karşı tarafta olmayacağını düşünerek seçebilirsiniz. Kimileri fontu da birlikte yolluyor. Ancak Word sözkonusu ise size süper bir önerim var. Kullandığınız yazıtipini belge içine gömebilirsiniz. Böylece her bilgisayarda aynı görülür. Nasıl mı? Word içinde “Araçlar” menüsüne girin “Seçenekler”i seçin sonra “Kaydet” sekmesinde “TrueType yazıtiplerini / fontları katıştır” seçin.
• Yazıtiplerinin bazıları eşit aralıklıdır. Bunlar eski daktilo sisteminden kalan berbat şeylerdir. Lütfen kullanmayın. Bilimsel araştırmalar en zor okunan fontların bunlar olduğunu gösteriyor. Mesela “Courier New”.
• Sunu hazırlarken unutmayın ki, sunu projeksiyonla yansıtılacak ve her ne kadar ekrana göre büyüyecekse de, belli ayarları var 24 – 26 punto gibi yazı büyüklüğü ile ve bir sayfada 5 – 9 maddeden fazla koyulmaması gözetilmeli. Ayrıca lütfen taban koyu renk ise yazıyı açık renk, tabanı açık renkse yazıyı koyu renk kullanın. Kontrastlar ve renk uyumları dikkate alınmalı. Sunularda ayrıca kısmen gölgeli yazı da kullanabilirsiniz.
• Aman aman lütfen “Comic Sans MS” fontunu partiler, doğumgünleri gibi konular dışında kullanmayın. Belki çok hoşunuza gidiyordur. Özellikle eğitim camiası müthiş tutar bu yazıtipini, çok samimi bulurlar
  
  
  Ama dünyada üzerine en çok karşı site açılan (mesela http://www.bancomicsans.com/home.html ) görsel sanatçıların ve bilimadamlarının uzak durun diye anlattığı bu font çizgiromanlar için (Tommiks, Teksas X-Men, Spiderman, Superman vs. ) üretilmiştir. Yazı için üretilmemiştir. Şaşırdınız mı? Ben şaşırmıştım.
• Pixel fontları çok az kişi biliyor. Bir yazıda çok çok küçük font kullandığınızda pırıl pırıl okunsun istiyorsanız, normal fontlarınızı ne kadar küçültseniz de net olamadığını görürsünüz. Neden böyledir? Fontlar çizgilerden oluşur ve çizgi için gerekli mesafe azalması netliği olumsuz etkiler. Siz ne yaparsınız çare olarak? Yukarda bahsettiğim DaFont sitesinden Pixel Font indirirsiniz. Flash gibi pogramlarla çalışanlar ve görsel tasarımcılar bu işi çok iyi bilir.
• Grafik fontlar ise başta sadece eğlence olsun diye yapıldığı düşünülen oysa hayat kurtaran yazıtipleridir. Diyelim yazı içinde Nike’dan bahsetmek istiyorsunuz ya da Coca Cola. Onların simgesel bir yazı şekli vardır. İlgili fontu indirince klavyeden harflere basınca resimler çıktığını görürsünüz. Harf yerine çıkan bu resimler her şey olabilir. Uçsuz bucaksız imkanlar tanır. En güzeli de büyütüp küçültülünce bozulmazlar.
• Yazıtipi kullanırken o yazıtipi ailesinin lisanslı olabileceğini unutmayın. Sonuçta onu da bir insan yapmıştır. Kamuya bağışlamamış olabilir ve geçimini bu sanatla sağlıyor olabilir. Olur mu öyle şey demeyin oluyor. Siz fiyatını verip satın aldıktan sonra grafikleriniz de kullanabilirsiniz.
• Kendim yazıtipi oluşturmak istiyorum diyorsanız, hevesinizi kırmak istemem ama bu bir bilimdir. Bir çok gazete ve dergi, uzmanlara kendilerine özgü copyright’lı yazıtipi ısmarlarlar. Siz de “Amatörce de olsa yapayım” diyorsanız Font Creator programı ve vektörel bir çizim programı (Illustrator olabilir) ile başlayabilirsiniz. Kimileri kendi el yazılarını bile font yapıyor. Düşünün Word’de yazı yazarken sizin el yazınız beliriyor. Eğlenceli değil mi?
• Helvetica fontu, Arial fontundan daha profesyonel daha soylu geçmişi olan bir fonttur. Arial yerine Helvetica’ya yönelin. (Bkz http://www.engagestudio.com/helvetica/ )

 

[tdesigner84]

Bilgi tasarımının önemi giderek artmaktadır. İyi bir planlama ise her tasarımın temel koşuludur. Amaca uygun olarak derlenmiş bir bilgi, doğru düzenlenir, iyi sınıflandırılır ve etkili şekilde sunulursa alıcısı tarafından kolayca algılanır. Düzensiz yerleştirilen yazı ve görüntü ögeleri algılamayı, iletişimi güçleştirir ve yanlış anlaşılmalara neden olur. Yazı ve görüntüler arası görsel denge iyi kurulmalıdır. Renkler, biçimler ve bunların yerleşimi dengeli olmalı, ilgi çekmelidir. Göz, bilgi akışına göre zorlanmadan sayfadaki hareketi takip edebilmelidir. Unutulmamalıdır ki, yazı, iletişimsel anlamını kaybettiği an amacından da uzaklaşmış olur.

Yazı karakterlerinin iki boyutlu bir yüzeye yerleştirilmesi sanatına - tasarımına “tipografi” denir. Tipografi, yazının mantık sınırlarını zorlamasını saglar, dikkati diri tutar, insan ruhunu okşar, çileden çıkarır, heyecan verir. Bu nedenle tasarımcının sloganı; “basit, etkin ve derin” olmalıdır. Web sayfaları, kolay kullanımı ve algılanırlığı ile “basit/yalın”, verimli ve yararlı bilgileriyle “etkin”, tüm sorulara vereceği yanıtlarla ve yaratacağı heyecanla “derin” olmalıdır.
Özenle hazırlanmış giriş sayfaları web sitesini başarılı yapmaz. Tüm sayfalar özenle hazırlanmalı ve ortak bir dil taşımalıdır. Sayfalar arası bütünlüğü bozmamak için seçilen yazı karakteri, renk ve biçimlerde süreklilik şarttır.

İnternet üzerinde okunaksız yazı örneklerine sıkça rastlanmaktadır. Özellikle temel tasarım prensiplerini bilmeyenlerin hazırladığı web sayfalarında daha sık rastladığımız okunma sorunu yaratan bazı etkenler vardır. Yazı karakteri seçimi, sayısı, puntosu, serifli, serifsiz, bold ya da italik olması, büyük/küçük harf (majüskül/minüskül) olması, bloklama biçimi, harf ve zemin rengi, zemin dokusu, satır uzunluğu ve boşluklar, tipografik düzenlemenin temel sorunlarıdır.
Sözcükler, yazıldığı harf karakterine göre anlam kazanırlar, etkili veya etkisiz görünürler. Algılamanın kolay ya da zor olması, kavramların somutlaştığı bu harf gruplarının yapısına bağlıdır. Her yazı karakterinin bir kimliği vardır. Bu kimlik mesajın iyi anlaşılmasını sağladığı gibi, yanlış yorumlara da neden olabilir. Narin, kaba, kadınsı, erkeksi, çağdaş, klasik, resmi, gayriresmi, laubali veya oryantal yazı karakterleri vardır. Örneğin Times’ın, İngiliz asaletini, ağırbaşlılığını yansıttığı söylenebilir.

Yazı karakterinin çeşitliliği, gereksinmeye göre olmalıdır. Eger sayfa büyük, metin uzun ve farklı vurgular gerekiyorsa yazıda çeşitliliğin olması, zenginlik ve renklilik getirir. Çok fazla yazı karakteri daima risktir. Her karakter farklı mesajlar ileteceğinden okuyucunun kafasını karıştırabilir. Script fontlar, el yazısı görünümüyle samimi ve sempatiktirler. Fakat büyük harf (majüskül) yazılmış Kaligrafik ve Gothic yazılar zor okunurlar. Dekoratif yazılar ise, çok süslü yapılarıyla oldukça okunaksızdırlar. Geneva, Helvetika, Arial ve Times gibi ekran fontları daha okunaklıdır.

Kaligrafik ve Gothic fontların büyük harfleriyle yazılan sözcük zor okunur.

Ekrana yönelik tasarımlarda farklı font ailelerinden gelen (serifli, serifsiz, vs) ikiden fazla harf karakterinin kullanılması sakıncalıdır. Aksi takdirde, algılamada güçlükler meydana gelebilir. Aynı harf karakterinin kalın, ince, italik gibi varyasyonlarını kullanarak istenilen çeşitlilik sağlanabilir.” (Burger:1993)

Yazıların puntosu çok büyük olursa her bakışta algılanacak sözcük sayısı azalır. Çok küçük olursa da harfler seçilemez. 30-35 cm.lik bir okuma uzaklığı için ortalama yazı boyutu 9-11 puntoya denk gelecek büyüklüktür.

Serifli fontların takibi oldukça kolaydır. Okuyucu, serifli harflere daha alışıktır fakat, harf ve sözcük boşlukları düzgün olduğu sürece serifsiz bir yazı, serifli kadar okunaklıdır. Hatta webde; özellikle koyu zeminlerde serifsiz yazının okunurluğu daha da fazladır.

Webde özellikle koyu zeminlerde serifsiz karakterler tercih edilmektedir. Bir yazı karakterinin bold ya da extra bold türü, normal (roman) türüne göre daha az çekici ve daha az güzeldir. Normal kalınlıktaki harfin zarif uçları, bold yapıda törpülenmiş gibi durmaktadır. Bir sözcük vurgulanmak isteniyorsa karakteri bold yapmak yerine, puntosunu ve rengini değiştirmek tercih edilmelidir.

Normal ya da light karakterler daha zariftir.

Yazının yapısı, vurguyu belirler.

İtalik fontlar, tekdüzedir, gösterişsizdir, değişik yapısıyla anlatımı güçlendirir, daha samimi bir iletişim kurar. Fakat deforme olmaya çok uygundur. Uzun metinlerin italik yazılması, yazıyı zayıf gösterir, harflerin birbirinden ayrılması zordur. Okunurluk sorunu göz önünde tutularak olabildiğince az kullanılmalıdır.

Uzun metinlerin bold yazılması ya da tümünün büyük harflerden oluşması da görünüşü sevimsiz kılar. Sözcükler, kaba bir dikdörtgen biçimde gözükürler. Küçük harfler, kuyrukları ve bacaklarıyla büyük harflerden daha ayrımlı yapı gösterirler ki bu da onları daha okunur yapar. Büyük harfler, daha çok yer kapladığından, aynı alanda gözün daha fazla tarama yapmasına neden olurlar.

Yazının sola blok olması, harf aralarının daha düzgün olmasını, daha az kesme işaretinin yer almasını sağlar. Beyaz nehirlerin oluşmasını önler. Özellikle dar sütunlarda idealdir. Sağa ya da ortadan blok yazılarda takip sorunu yaşanabilir.

Renk; tanımlayıcılığı, ayırt ediciliği, yön göstericiliği ve vurgulayıcılığı ile web sayfalarının en önemli öğelerinden biridir. Okuyucuyu etkiler, ilgiyi diri tutar. Siyah-beyaza göre %40 daha fazla dikkat çeker. Bilgi, renk sayesinde daha etkili sunulabilir. Örneğin başlığı metinden ayırmak, bir mesaja dikkat çekmek, bilgi gruplarını birbirinden ayırmak, akışı sağlamak gibi pek çok işlev renkle yerine getirilebilir.

Koyu zemindeki açık renk yazı, kontrastlık yaratır.

Koyu renkli zeminler üzerinde açık renkli yazılar tercih edilmelidir. Daha ışıklı olması nedeniyle koyu zemin üzerindeki yazılar, özellikle de serifsizler daha iyi görünürler. Okunurluk açısından harf ve zemin arasında en az %70 ton farkının gerekli olduğu da unutulmalıdır. Zemin 100 değer ise harf 30 değerden fazla olmamalıdır. Tersi için de aynı şey geçerlidir.
Şekil, ton ve renk uyumunda ve bunların konumlarında farklılıklar yapmak, sayfaya enerji verir. Örneğin yatay pozisyon yerine belirli bir eğimdeki yerleştirmeler görsel kontrastlıklar yaratır. Kontrastlık, tasarımın temel prensiplerinden biridir. Bir sözcüğün ya da deyimin yüksek ya da alçak sesli çıkmasını sağlar. Layoutta (düzenlemede) vurgu için ögeler arası güçlü kontrastlıklar gerekir. Boyutta, biçimde, konumda, ağırlık ve renkte resmin mi yoksa yazının mı dominant (güçlü) olacağı önceden belirlenmelidir. Herşeyde vurguyu aynı yapmak, monoton bir sonuç yaratır.
Karışık doku ve biçimlerin oldugu bir zeminde yazının okunurluğu azdır. Açık, konturlu ya da gölgeli bir yazı böyle durumlarda etkiyi artırır. Koyu zeminde açık, açık zeminde koyu yazı; kontrastlık yaratması nedeniyle daha kolay algılanır.

Yazının fazla daraltılmış (condensed) olması, harflerin birleşmesine, iç boşluklarının zayıflamasına neden olur. Fazla genişletilmesi (expanded) ise her bakışta okunan sözcük sayısını düşürecek, okuma süreci uzayacaktır.

Web sayfalarındaki en önemli sorunlardan biri yazı satırlarının uzunluğudur. Basılı yayınlarda oldugu gibi satır arası ayarlama yapılamaz. Fakat satır uzunluğu istenildiği gibi düzenlenebilir. Satır uzunluğu, tek sütünlu metin gruplarında 8-12 sözcüğü, birden fazla sütunlu metinlerde 6-7 sözcüğü geçmemelidir. Satırlar çok kısa ise göz hareketi sıkça kesilir; çok uzun olunca da, gözün alt satır başına geçmesi, dogru tarama yapması zorlaşır, satır atlar ya da aynı satırı tekrar okur. 70 harf ve boşluktan uzun bir satır, okumadaki sürekliliği engeller. Rahat okuma için ise bir satırdaki harf ve boşluk sayısı 40 civarında olmalıdır. Bu da ortalama 6 sözcüğe karşılıktır. Satırlar arasındaki beyaz boşluk, sözcükler arasındaki boşluktan fazla olmalıdır. Satırlar arası boşluğun aşırı olması metnin leke etkisini, kontrastlığını azaltır, daha yumuşak görünümlü yapar.

Web sayfasında yazı ve görüntüyü gösteren boşluktur. Fazla boşluk, dinlendirir, rahat algılama sağlar. Az boşluk ise karışıklık ve karmaşa yaratır, algılamayı güçleştirir. Yazı alanına çok yaklaşmış görüntü ögeleri, hem yazının hem kendinin algılanmasını zorlaştırır. Okuyucunun dikkatini dağıtır. Yazı ile görüntü arasında en az 4 mm. boşluk olması gerekir. Yazı ve resim alanları ile kenar boşlukları önceden saptanmalıdır. Resimlerin, metni ikiye bölmesi zorunluysa, tümceyi degil, paragrafı bölmesi tercih edilmelidir.

Basiti karmaşık hale sokmak hiç de zor degildir. Bunların çok sayıda örneğini görmek mümkündür. Önemli olan karmaşığı basitleştirmektir. Yalın, anlaşılır bir tasarımın geleceğe kalma şansı daha yüksektir. Her şeyde olduğu gibi bu konuda da araştırma ve deneme yapmak bir zorunluluktur. Yaratıcılığın sonu yoktur. Daha iyiyi ve güzeli bulmak en büyük hedefimiz olmalıdır. Öyle değil mi?


Öncelikle şunları belirtmek gerekir ki bugun tipografi, grafik sanatlar içinde yoğunluğu olan uygulamalı bir sanat dalı, matbaacılık ve matbaacılığın dizgi dalı ile doğrudan ilişkili teknik bir konu ve tüm insanların daima karşı karşıya olduğu görsel bir olgudur.
Tipografi ülkemiz eğitiminde ilk kez 1962 yılında kurulmuş olan Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksekokulu’nun grafik bölümünde ayrı bir ders olarak programa alınmış ve 1970 - 1980 yılları arasında benzer eğitim veren yeni veya eski kurumların programlarına da girmeye başlamıştır.
Tipografi kelimesinin kökeni, ingilizce “typography”, almanca “typograpfie” ve fransızca “typographie” olarak çok benzer şekilde yazılan ve söylenen bu kelime dlimize benzer olarak girmiştir. Yunanca “typos” ve “graphein” olmak üzere iki kelimenin birleşmesinden oluşur. “Typos” form (şekil) anlamındadır ve bunun karşılığı Latincede “typus”, almancada “typ”, ingilizcede “type” dir ve bunlar sözlüklerde “tip, iz, damga, örnek, cins, model, benzeri olmayan şey olarak açıklanır..

Tipografinin günümüzdeki tanımı ve kapsamı, daha kapsamlı sözlük ve ansiklopedilerdeki tanımları “yazı karakterlerinin seçimi, bir amaç için bunların düzenlenmesi ve sayfadaki duruşlarının belirlenmesi” gibi uygulamalı bir sanat dalı olduğu şeklinde açıklamalar yer alır. Tipografi (Yunanca), 17.yy’dan bu yana geniş anlamda kitap baskı sanatı, bugun ise bir eserin daha çok sanatsal biçimlendirilmesidir. Buna harf karakterlerinin ve boyutlarının seçimi, dizgi alanlarının belirlenmesi ve bunların sayfadaki duruşu da dahildir.
Tasarım olarak tipografi, Gutenberg ve onun çağdaşları baskıda kullanacakları harfler için tipo baskı tekniğine uygun ve iyi tanıdıkları el yazımı karakterleri model aldılar, kalıplarını hazırladılar, döktüler, dizgi ve baskıyı da kendileri yaptılar.
Matbaacı yazı karakterlerini ve boyutunu, dizgi genişliğini ve bunların sayfadaki yerini belirlemek gibi zihinsel faliyeleri de yürütmek durumuna girdi.
1900′lü yıllara geldiğinde sanayileşmeye paralel olarak rekabet gereksiniminin artması reklamcılığı gündeme getirmiştir. O günlerin en etkin duyuru araçları ise gazeteler, afişler, kataloklar, ambalajlar gibi basılı ürünlerdi. Ancak reklam amaçlı tasarımların öncelikle dikkat çekicilik, akılda kalıcılık, mesajın hızlı iletmesi gibi nitelikleri olması gerekir ve bu da iyi grafik eğitimi almış kişilerce sağlanabilir. Bu gereksinime paralel olarak da özellikle uygulamalı sanatlar konusunda eğitim veren okullar açılmış ve mimari, seramik, tekstil, iç mimari dallarındaki tasarım bölümlerinin yanında grafik bölümleride programlarda yer almıştır.
Yazı ve alfabenin tanımı, sözlüklerdeki tanımlarda yazı: “1. döşünceleri belli işaretlerle yazmak işi. 2. Düşünceyi tesbite yarayan işaretler düzeni, alfabe, Türk yazısı, arap yazısıgibi” Burada alfabe olarak ikinci bir terim ortaya çıkar. Yine sözlüklerde alfabe: “Bir dilin seslerini gösteren, belirli bir sıraya göre dizilmiş harflerin bütününe verilen ad” olarak tanımlanır.
Başka bir değişle yazı bir işaret sistemidir, alfabe ise dile bağlıdır ve işaretlerin sese dönüşmebilmesi olgusudur.
Yazı formları tipografinin ana elmanlarıdır. Ancak hangi yazılar? El yazısı tamamen kişiseldir ve bir kişinin yazısı diğerine benzemez. Sanatsal nitekilkli yazılar ise kaligrafi veya hat sanatı olarak anılır ve bunlarda amaç tek olan özgün bir eser üretmektir. Bugün tipografik tasarımların ana elamanları olan yazılar “Baskı Yazıları” olarak anılır..

 

[tdesigner84]

Sözcüklerin sayfa üzerindeki dizimi anlamına gelen tipografi, web tasarımı olsun, sayfa tasarımı olsun, birçok konuda popülerliğini artırmakta. Sayfa düzeninde boşluklar kadar yazılar ve görsel öğelerin de önemi olduğunu, tasarımla uğraşan herkes çok iyi bilir.
Tipografi (Yunanca τύπος (typos)="form" ve γραφία (graphia)="yazmak" sözcüklerinden) yazıyı bir forma sokma sanatı ve tekniğidir. Font (yazı tipi), font büyüklüğü, satır uzunluğu, satır arası boşluk ve benzeri unsurların kombinasyonları ile yapılır. Yayımlanacak yazınsal içeriğin bir forma sokulması veya tasarımı olarak da tanımlanabilir. Türkçe tipografya olarak da çevrilmiştir. Terim Türkçe'ye Fransızca'dan geçmiştir.
Tipografi terimi ilk kez, Gutenbergin *Sansür**Sansür**Sansür**Sansür*l harflerini tanımlamakta kullanıldı. Bugün ise bütün baskı yazıları ve noktalama işaretlerinin sanatsal ve tasarıma dayalı özelliklerini ve üretim teknolojilerini konu alan bir uzmanlık alanı olarak kabul edilmektedir. Önceden tasarlanan, kalıbı hazırlanarak dökülen ve genel olarak yazılı iletişimin bütün alanlarında kullanılan harf, sayı, sembol, çizgi ve noktalama işaretleri, tipografik karakterler olarak anılırlar. Günümüzün tipografik karakterleri, el yazılarıyla başlayan uzun bir evrim sonucunda oluşmuşlardır. Harfin temel unsuru çizgisel vuruş ve darbelerdir, fırça, kamış ve keski gibi yazı araçları, harf biçimlerini doğrudan etkilemiştir. Sonraları Eski Yunanlı ve Romalılar, harfleri temel geometrik konstrüksiyonlar üzerinde biçimlendirmeye başlamıştır. Tipografik karakterler, optik olarak hayali bir yatay çizgi (satır çizgisi) üzerine dizilirler. Küçük harflerin gövde yüksekliklerini belirleyen yatay çizgi ile satır çizgisi arasındaki uzaklık x yüksekliği olarak adlandırılır. Bu, küçük harflerin standart yüksekliğidir ve en net ölçülebildiği harf, küçük x harfidir. Harfleri oluşturan ana hatların alt ve üst bitim yerlerinde bulunan tırnak biçimindeki küçük uzantılar ise serif olarak adlandırılır.

Tipografik karakterler et kalınlıklarına göre beş kategoriye ayrılabilir :
1. Tam beyaz (Extralight)
2. Beyaz (Light)
3. Yarım siyah (Medium)
4. Siyah (Bold)
5. Tam siyah (Extrabold)
Bir tipografik karakterin harfler, sayılar, noktalama işaretleri ve diğer sembollerden oluşan dizisine Font adı verilir. Aynı fontun bütün karakterleri yan yana dizildiğinde, optik olarak eşdeğer bir yoğunluk ve bütünsellik oluşturur. Bir fontun temel unsurları şöyle sıralanabilir: Büyük harfler, küçük harfler, sayılar, noktalama işaretleri, matematiksel semboller, aksanlar ve logogramlar; bunlar, iki harfin birleşerek oluşturduğu tipografik karakterlerdir. Tipografik karakterler sadece geometrik kriterlere göre tasarlanırsa, algılamaya dayalı optik sorunlar ortaya çıkar. Her tipografik karakter optik kriterler göz önüne alınarak tasarlanır. Örneğin, yuvarlak hatlar ve sivri uçlar büyük harf yada satır çizgisinin dışına taşırılır. Yatay hatlar dikey hatlardan daha ince tutulur. Siyah yoğunlaşmayı azaltmak için, iki hattın dar bir açıyla birbirlerine eklendiği bölgeler belirli bir oranda inceltilir. Tasarım bütünlüğü sağlamak amacıyla, harflerin benzer biçimsel özelliklere sahip olan parçalarında aynı formlar kullanılır.

 

[tdesigner84]

YAZI ve TİPOGRAFİ​

Harfin Yapısı
Yazı konusundaki çalışmalarda, harflerin ölçülerinden bahsederken bazı terimler kullanılır. İki boyutlu olan harflerin ölçülendirilmeleri, onları tanımamıza yardım eder. Harfin alt ve üst satır çizgileri arasındaki dikey uzunluk ”harfin yüksekliği”, alt ve üst satır çizgisi üzerindeki harfin kapladığı yatay uzunluk “harfin genişliği” , gövdeyi oluşturan et kısmına da “harfin kalınlığı” denir. Harfin büyüklüğüne ise tipografi dilinde “punto” denir. Büyük harfler majüskül, küçük harfler miniskül olarak adlandırılırlar. Harfleri düz (sans serif-serifsiz) ve tırnaklı (serifli) olmak üzere ikiye ayırabiliriz.

Yazı Ailesi​

Yazı karakterleri, harflerin kalınlıklarında yapılan değişikliklerle yaratılmışlardır. Kimi genişletilmiş kimi de daraltılmıştır. Bazı karakterler az daraltılmış, orta kalın daraltılmış ve kalın yaratılmışlardır. Bir çok karakter sadece düz (roman), eğik (italik), kalın (bold) ve kalın eğik (bold italik) olarak bulunmaktadır. Yazı ailesi, bir yazı karakterinin bütün ölçü ve şekillerinin bir araya getirilmesiyle meydana gelir. Bu sebeple girilen punto değeri, aynı harf yüksekliğini verecektir.
Yazı Karakterlerinin Kullanılması
Her yazı karakterinin kendine ait bir sözü ve tasarımda yarattığı etkisi vardır.Ancak tasarım yaparken yazı karakterleri doğru seçilmelidir. Bazı yazı karakterleri ciddi, bazıları samimi, bazıları ise daha teknolojiktir. Bu
nedenle yazı karakterleri seçiminde estetik, uygunluk, okunabilirlik ve okutabilirlik üzerinde düşünülmesi gerekir. Seçtiğimiz yazı karakterleri bir kişiliğe sahiptir. Karakter içeriğe uygun olmalı ve ürünle bütünleşmelidir. Bazı yazı karakterleri diğerlerinden daha kolay okunurlar. Serifli (tırnaklı) (time Roman gibi) yazılar, (Fatura Condensed-Helvetica Condensed gibi) daha rahat okunurlar.

Puntolar​

Bir harfin punto ölçüsü, onun yukarı uzanan bölümünün en altına konan çizgilerin arasındaki boşluk ölçüsüdür. Her karakterin alttaki ve üstteki boşluğu harf şeklinde değişmektedir. Dolayısıyla her yazı karakterinin, örneğin, 12 puntosu aynı yükseklikte değildir. Satırlar arasında ayrıca bir boşluk (değer) girilmediği zaman, harfler taban çizgisinden taban çizgisine ölçülerek punto ölçüsü bulunabilir. Harfler genel olarak iki ölçüye ayrılırlar: Metin harfleri: 6,7,8,8,10,11,12 ve 14 puntoda ölçülendirilir. Başlık harfleri, 14 punto ve üzerinde ölçülendirilir.

Boşlukların Düzenlenmesi (Espas)​

Bir sayfa tasarımcısı, kağıdın üzerindeki pozitif alanlar kadar negatif alanları da tasarlar. Dolayısıyla boşluklar (negatif alanlar), tasarımda kullanılması gerekli elemanlardır.
Bunları yapabilmemiz için bazı tipografi kuralları vardır. Sözcüklerin arasında bir boşluk bırakılır ve boşluk tuşu birden fazla kullanılmaz. Çünkü metindeki yazının görünümünü bozarak gereksiz negatif alanlar oluşturur.
Noktalama işaretleri, kelimelerin ardından boşluk bırakılmadan kullanıldıktan sonra bir boşluk bırakılır. Harf arası boşluk gereğinden fazla arttırıldığında veya eksiltildiğinde okuma güçlüğü doğar. Harfler farklı boşlukları olan tasarım elemanlarıdır.
Sayfa tasarımında metin, aynı zamanda görsel bir etkiye de sahiptir. İlk bakışta gri alanlar oluşturur ve bu etki giderek tasarımda önemli bir görsel eleman halini alır. Sıkışık boşluk kullanıldığında daha siyah etkili bir metin, gevşek boşluk kullanıldığında daha gri bir metin oluşacaktır.
Bu boşluklar profesyonel grafik tasarım boyutunda yazının puntosuna, anatomisinin oranlarına, sütun genişlik ve satır arası boşluğa ilişkilendirilerek karar verilebilen ayarlardır. Satır arası boşluk gereğinden fazla arttırıldığında veya eksiltildiğinde okuma güçlüğü doğar. Harfler yan yana gelerek kelimeleri, kelimeler satırları, satırlar metin bloklarını oluşturur.
Paragraf boşluğu enter tuşuyla verildiği zaman, satırlar arasında fazla negatif alan oluşur. Paragraflar arası boşluk düzenlemesi yazılımdaki seçenekler yardımı ile yapılmaktadır. Paragrafın işlevi, bir metin içinde bölümler yaratarak farklı konuları vurgulamaktır. Böylece metin içindeki akıcılığı da sağlamış oluruz.

Harf Aralarının Düzenlenmesi​

Harfler kendi başlarına birer grafik elemandır. Onları birer leke olarak algılarsak, yan yana geldikleri zaman bütünde lekesel sorunlar çıkmaya başlar. Harflerin arasında belirli boşluklar bırakmaya espaslama denir. Her harfin kendine özgü görsel ağırlığı ve biçimi vardır.
Örneğin, L harfi ile A harfi yan yana geldikleri zaman ayrı bir düzenleme gerektirir. Çünkü L harfi daha çok negatif alana sahiptir. Her bir harfin bir önceki ve bir sonrakiyle olan ilişkisi boşlukların özenle düzenlenmesini gerekli kılar. Harf boylarının küçük olduğu metin yazılarında bu göze batmasa da, başlık yazılarında bu oldukça önem kazanmaktadır.
Harflerin, üst ve alt taban çizgileri arasında kalan iç boşlukları da espas sorununa girmektedir. Harf boşluk düzenlemesi, harf harf araları tek tek seçilerek ya da kelimenin veya metnin tamamı seçilerek yapılabilir. Boşluk eklenmemiş düzenlemeye normal dizgi, boşluk eksiltilmiş düzenlemeye sıkışık dizgi, boşluk eklenmiş düzenlemeye geniş dizgi denir. Girilen değerlere göre dar, çok dar ve yapışık harf düzenlemeleri de yapılabilir.
Boşluk düzenlemesi yapılırken iç boşlukların da hesaplanması gerekmektedir. Bu yapılmazsa, yuvarlak harfler ve o harflerin bulunduğu yerler delik hissini verecektir. Yazı espaslamalarında belirli kuralların, ölçüm aletleriyle değil; göz ile saptandığı bir gerçektir. İki harf arasındaki boşluk kesin olarak ölçülemediğine göre; buradaki karşılaştırmanın beyin değil, göz olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Doğru espaslama, kelimenin her harfindeki pozitif alanların negatif alanlara eşit olduğu espaslamadır.
Küçük harfle (miniskül), harf arası espası yalnızca harflerin alt ve üst uzantılarının dışında kalan gövde kısmı esas alınarak yapılır. Çok dar ve çok geniş espaslamalar, rahat okumayı güçleştirir ve görsel sorunlar meydana
getirir.

Kelime Aralarının Düzenlenmesi​

Harfler yan yana geldiklerinde kelimeleri oluştururlar. Kelimeler de yan yana geldiklerinde satırları oluştururlar. Bu durumda kelime arası boşlukların düzenlenmesi gerekmektedir. Kelime arası boşluğunun da harf boşluğu gibi mekanik ölçüm aletleriyle değil, göz ile saptandığı bir gerçektir. Kelime aralarını düzenlerken, kelimeler arasında kullanılan noktalama işaretlerini de dikkate almak gerekir. Boşluğun gerekenden az olması durumunda kelimeler birbirine yaklaşacağından okuma güçlüğü doğar. Boşluğun fazla olması durumunda da negatif alanlar oluşacak ve yazı aşağı doğru akarak görsel problemler yaratacaktır. Kelimeler arası espasta kesin bir ölçü olmamakla beraber (ı) harfinin iki kelime arasına rahatlıkla girebileceği kadar bir boşluk, kelimeler arası espasta ölçü kabul edilebilir.

Satır Aralarının Düzenlenmesi​

Kelimelerden oluşmuş bir satır, ikinci bir satırla alt alta geldiği zaman satır aralığı espası sorunu ortaya çıkmaktadır. Satır sayısı ikiden fazla ise, ortada bir metin var demektir. Metinlerin rahat ve kolay okunur olabilmeleri için satır aralarının düzenlenmeleri gerekmektedir.
Satır aralarının düzenlenmesi deyimi, dizgi satırları arasındaki boşluğu düzenlemektir. Bu boşluk punto ile ölçülendirilir. Dizgi işleminde satır aralarındaki boşluğun düzenlenmemiş olduğu bir yerleştirme, normal yerleştirme olarak tanımlanır. Normal yerleştirilmiş 12 punto harf, taban çizgisinden diğer satırın taban çizgisine kadar 12 punto ölçüsündedir.
Metin İçinde Satır Arası Boşluklarının Düzenlenmesi
Bir metinde satır arası boşluklarının doğru düzenlenmesi gerekmektedir. Dar veya açık satır arası görsel ve tipografik sorunlar doğuracağı gibi okuma zorluğu da meydana getirir. Satır arası gereğinden fazla açık olur ise, göz satır takibini zor yapar ve okuma güçlüğü doğar. Satır arası gereğinden fazla açık olur ise, sayfadan aşağı doğru giden beyaz boşluklar kelimeleri birbirinden ayırır ve gözün soldan sağa okuma alışkanlığını bozar.
Satır arası boşluklarının düzenlenmesi negatif ve pozitif alanların da doğru kullanılması demektir (satır arası boşluklar beyaz alanlardır). Metin alanlarının gri alanlar olduğu ve tasarımda hoş lekeler oluşturduğunu unutmamak gerekir. Satırlar arasındaki boşluk fazlalaştırılırsa, satırlar metin sütunlarında çizgisel etki yapar. Boşluk düzenlemesi, ilgili yazılımdaki seçeneklerle hassas bir şekilde yapılabilmektedir.

Paragraf ve Sütun Arası Boşlukları​

Bir metin, paragraflardan oluşur. Paragraflar bir yazıda, metnin daha rahat okunabilmesi ve konunun daha iyi anlaşılması için yapılır. Her paragraf bir anlatımın parçasıdır. Başka bir anlatıma geçiş, başka bir paragrafa geçiş demektir.* İşlenen konu, daha kolay ve rahat anlaşılır. Paragrafsız bir metin sütunu görsel olarak da son derece sıkıcıdır. Paragraftaki tipografinin akıcılığı için gereklidir. Bir paragrafın değiştiğini okuyucu anlayabilmelidir. Bu aynı zamanda metin görüntüsünü de değiştirecektir.
Geleneksel yöntemde paragrafın ilk kelimesi biraz içerden başlatılır. Ancak bu farklılık, paragrafı diğer paragraftan ayırmaya yetmez. Bu durumda iki paragraf arasında bir boşluk bırakılır. Paragraflar genellikle yarım satır veya tam bir satır boşluğu kadar bir beyazlıkla ayrılır. Günümüz modern yazı düzenlemelerinde sözü edilen, geleneksel içerden paragraf başlatma yöntemi bırakılmıştır. Sadece beyaz bir satır arası boşluk yeterlidir.

Metin Düzenleme Biçimleri​

Bir tasarımcı metinleri oluştururken sayfada nasıl dizileceklerine karar vermek zorundadır. Metin düzenleme biçimlerinin dört yolu vardır: Soldan Blok, Sağdan Blok, Ortadan Blok, Her iki taraftan Blok.
Soldan blok en çok kullanılan düzenleme biçimidir. Soldan sağa okuma sistemini kullanırken, göz aynı basınç noktasına döner ve satırlar arasında takip kolaylaşır. Bu düzenleme sistemi sonraki satırın göz tarafından kolayca bulunmasını sağlar.
Sağdan blok sistemi de soldan blok sisteminde olduğu gibi, bir tarafı serbest kalan bloklama sistemidir.
Soldan ve sağdan bloklama sistemleri dar sütunlarda en iyisidir. Her iki bloklama sistemi de satırları uygunsuz yerden kesmeyi gerektirmez. Her iki taraftan blok uygulaması sayfa üzerinde dengeli bir gri alan oluşturur. Metnin rahat okunmasını sağlar. Bunun için uzun süre okunması gereken roman, gazete ve süreli yayınlarda bu sistem sıkça kullanılır. Her iki taraftan bloklama sisteminde tireleme yapılmamış ise kelimeler arasında görsel ve tipografik hatalar oluşur. Genel olarak, bloklanmış dizgi bloklanmamış dizgiden daha az boşluk gerektirir. Ortadan blok uygulamasında gözümüz, her defasında farklı satır başına dönüş yaptığından metin düzenlemelerinde kullanılmaları sakıncalıdır. Devamlılığı olmayan kısa metinlerde, başlık ve alt başlıklarda kullanılabilir.

Metin İçinde Tireleme Yapmak​

Her iki taraftan bloklama sisteminde treleme yapılmamış ise, kelimeler arasında görsel ve tipografik hatalar oluşur. Bu tipografik sorunun önüne geçmek için metin içinde treleme yapmak, kısa sözcükler kullanmamak, metin genişliğini değiştirmek veya soldan ya da sağdan bloklama sistemini kullanmak gerekir.
Eğer treleme işlemi yapılacak ise, ardı ardına gelen satırların tire işaretlerinin sonlandırılmasından kaçınılmalıdır. Diğer bir yazı sütununa geçerken tireleme yapılması yanlış olur. Tasarımcılar treleme yaparak metin içinde oluşan görsel ve tipografik sorunun önüne geçebilirler. Bir satır uzun dizilmil ise, son kelime de tireleme yapılır ve alt satıra geçilir. Tireleme işlemi rastgele yapılmaz. Kullanılan dilin yapısına ve kurallarına uygun olmalıdır.
Büyük harfle başlayan veya sadece büyük harfle dizilen soldan bloklanmış metinlerde veya üst başlıklarda hizalama sorunu çıkmaktadır. Bazı büyük harfler, yapıları gereği diğer büyük harflerden daha çok negatif alana ihtiyaç duyarlar.
E, F, H, I, M, N, P, R gibi harfler kusursuz hizalanırlar. A, C, G, J, T, V, Y gibi harfler hizalamada görsel hata çıkarırlar. Böyle bir durumla karşılaştığımız zaman, göz yardımı ile optik düzenleme yapmamız gerekir. Büyük harfler içinde hizalanması en zor olanı (T) harfidir. Soldan veya sağdan bloklanmış yazıda, harfin yatay uzantısı düşeydeki blok duvarından bir miktar dışarı kaydırılır. Yuvarlak, (O) gibi harfler de optik kaydırmaya ihtiyaç duyarlar. Optik hizalama, ölçülendirmeyle değil, kesinlikle gözle yapılmalıdır.

Metin İçinde Vurgulama Yapmak​

Bir metin içinde anlatılan konunun önemli kelimelerini veya cümlelerini, önemi doğrultusunda vurgulamak isteriz. Vurgulanan kelime veya cümle metin içinde öne çıkarken, okuyucunun da dikkatini çekecektir. Vurgulama, genelde kullanılan yazı karakterinin kalınlığı veya eğimi değiştirilerek yapılır. Vurgulama yapmak için değişik yazı karakterleri de kullanılabilir.
Vurgulamada büyük (majüskül) harf kullanıldığında çok öne çıkacaklardır. Bu sorunu büyük harflerin punto ölçüsünü, metin punto ölçüsünden bir veya iki ölçü küçülterek çözebiliriz. Büyük harf dizilmiş vurgulamanın kalınlığını da değiştirebiliriz. Unutulmamalıdır ki büyük harf dizgisi küçük (miniskül) harf dizgisine göre daha zor okunur.

Büyük ve Küçük Harflerin Kullanılması​

Küçük harflerin x yüksekliklerinin dışında kalan üst ve alt uzantıları okumayı kolaylaştırır. Buna karşılık büyük harfler görsel olarak daha etkilidirler. Büyük harfler görsel etkilerinden dolayı üst başlıklarda, kısa uyarılarda kullanılırlar. Metinlerde büyük harf, okuma zorluğu açısından kullanılmamalıdır. Roman, gazete ve süreli yayınlarda rahat ve çabuk okunabilirliğinden ötürü küçük harf kullanılmalıdır.
Türk alfabesinde aksan ve noktalama işaretleri kullanıldığı için (ç, ğ, i, ş) büyük harf dizerken satırlar arasında boşluk düzenlemesi yapılması gerekmektedir. Metin içinde büyük ve küçük harflerin birlikte kullanımında, küçük harflerin alt ve üst uzantıları satır boşluk düzenlemesini güçleştirecektir.

ÖZEL ETKİLER​

Başlangıçta Büyük Harf Kullanımı (İnisiyal Harf)
Başlama harfi denen özellikli harflere inisiyal (initial) harf denir. Bazen metinlerle kaynaşır, bazen metin dışında yer alırlar. Süslenerek kullanıldıkları gibi sadece kendi hallerinde de kullanılırlar. Fantezi romanlarda, dergilerde inisiyallere rastlayabiliriz. Günümüzde, gazetelerde ve dergilerde dikkati çekmek için başlangıç harfi büyük kullanılmaktadır. Bugün modern tasarımlarda sıkıcılığı gidermek ve siyah alan (pozitif alan) oluşturmak amacıyla kullanılır. Paragrafların birinci kelimesinin ilk harfini, aynı yazı karakterinin ölçüsünü büyüterek kullanabiliriz. Tasarımlarda inisiyal harf kullanılacağı zaman A, L, F, P, T, V ve Y gibi harflerin N, M, H, U harflerinden daha fazla beyaz boşluğa (negatif alan), sahip olduklarını göz önünde bulundurmak gerekir. İnisiyal harfi tasarımda iki veya üç defadan fazla kullanırsak sıkıcı olmaya başlar. Onun tasarımla uyumla olmasına özen göstermemiz gerekiyor.

Şekillerin Dışına veya İçine Yazı Yazmak​

Düzgün bir şeklin vaya abartılmış büyük bir harfin dışından dizgi yapabiliriz. Seçtiğimiz şekil düzgün olabileceği gibi, şekilsiz de olabilir. Kullanılan dizgi ve çizim yazılımları buna olanak vermektedir. Eğer kullanacağımız şekil bir paragraf başına gelecekse, paragrafı içerden başlatmamız gerekir. Kullanacağımız şekil soldan blok sağ tarafı serbest bir dizginin sağ tarafına koyulacaksa, hoş olmayan kötü negatif alanlar meydana gelecektir. Eğer şeklin sağ tarafa gelmesi gerekiyorsa, metin iki taraftan bloklanmalıdır. Şekillerin dışına yazı yazacağımız gibi içine, onların dış çizgi biçimine uygun yazı yazabiliriz.
Seçtiğimiz şekil herhangi bir şekil olabilir. Karar verilmesi gerekli olan elimizdeki metnin seçilen şekil içine sığıyor olmasıdır. Günümüz çizim yazılımları yardımı ile kapalı bir şeklin içine, seçilen metin dizgisini akıtabiliriz. Şeklin içine yazıyı doğru yarleştirmek için birçok düzenleme ve tireleme yapmak gerekebilir.

Elyazısı (Script) Karakterleri​

Matbaanın icat yılı olan 1440 yılına kadar bütün yazılar elle yazılıyordu. Elektronik çağa geçmemizle birlikte elle yazılan yazılar önemini kaybetse de bir sanat dalı olarak devam etmektedir.
El yazısı karakterleri akışkan özellikleri olan karakterlerdir. Harfler birbirlerine kusursuz olarak bağlanırlar. El yazmalarını eğik (italik) yazı karakterleriyle yarıştırmamak gerekir. El yazısı karakterlerinin büyük ve küçük harfleri beraber kullanılırlar. Bu karakterlerin büyük harfleri oldukça görkemli olurlar fakat yan yana geldiklerinde bağlantı sorunları çıkar. Çünkü beraber kullanılmak üzere tasarlanmışlardır.

Tipografinin Rengi​

Tipografi her zaman siyah ve beyaz kullanılır. Siyah ve beyaz genelde çok kullanılan ve uygun olan renklerdir. Fakat bunu sınırlamamıza gerek yoktur. Etkileyici ve çarpıcı bir tipografi yaratmak istersek sayfaya renk eklememiz gerekir. Başlıklarda ve metin kutularında kontrastlık avantaj sağlar. Yazı karakterlerinin rengi, detayların kombinasyonu ile belirtilir. Harflerin ve satırların arasındaki boşluk geniş olduğu zaman, başlıklarda ve metin kutularında daha gri etki görürüz.
Harfin x yüksekliği, kalınlığı, serifler veya serifsizler de tipografinin rengini etkiler. İnce serifli karakterler daha uçucu ve gri etkiye sahiptirler. Kalın serifisiz karakterler ise, birbirlerine bitişik oldukları için koyu renk yaratırlar. Başlık veya alt başlığa bold karakterleri uygulanarak renk eklersek, görsel olarak daha çekici ve kaliteli olur. Okuyucunun ilgisini çekeceği için, sayfada duracaktır. Önemli olan da budur. Yaratılan renk değişikliği sayfayı çekici yaparken, bilgiyi de düzenli hale getirir.

Asılmış Noktalama İşaretleri​

Başlık ve alt başlıklarda kullanmak zorunda olduğumuz noktalama işaretlerinden en önemlisi şüphesiz “tırnak” işaretidir. Gri bir sayfa hoş olmadığı gibi karışıklık ta yaratabilir. Konunun önemine dair ipucu vermez. Tipografide el yazısı (script) dendiği zaman, elle yazılmayan yazılardan bahsetmekteyiz. Tırnak işareti metin bloklarının dışında tutulur. Buna “asılmış tırnak” denir. Metin bloklamalarında bu şekilde kullanırsak görsel olarak daha etkili olur. Diğer bir tipografik sorun da virgül ve nokta kullanımında, bloklamanın nasıl yapılacağıdır. Virgül ve noktalar metin bloklarının dışında tutulur ve bunu ancak elle yapabiliriz. Bu şekilde kullanılırsa bloklamadaki tuhaf boşlukların önüne geçmiş oluruz. “Tırnak işareti metin bloklarının dışında tutulur. Buna asılmış tırnak denir.”

Rakamlar​

Günümüzde kullandığımız rakamlar büyük harflere benzerler (majüskül harf). Taban çizgilerinden hizalanırlar. Metin içinde küçük harflerle (miniskül harf) beraber kullanıldıklarında görsel problem çıkabilir. Bunun önüne geçmek için ölçülerini küçültebiliriz. Rakamların araları da harflerde olduğu gibi düzenlenirler. Her harfin bir önceki ve sonraki düzenlemesini gerekli kılar. Boşluk düzenlemesi yapılırken iç boşlukların da hesaplanması gerekir.

Düz ve Kırık Çizgiler​

Çizgileri tipografide yardımcı eleman olarak görebiliriz. Bir tasarımda bütün içinde yer aldıklarında siyah alan (pozitif alan) olarak kullanılabilirler. Çizgileri, vurgulamak istediğimiz kelime veya cümle altına çizebiliriz.
Çizgiler kelime veya satır uzunluğundan daha kısa ve uzun olmamalıdır. Çizgileri, kullandığımız çizim ve grafik programları yardımı ile istediğimiz kalınlıkta kullanabiliriz.
Çizgiyle satır arasındaki boşluk çok önemlidir. Alt uzantıları olan harflerin uzantıları (g, j, p, y) ve Türkçede “ç” ve “ş” harflerinin çengelleri, çizgiyle temas etmemeli veya uzantılardan kesilmelidir. Çizgiler kelime veya satır uzunluğundan daha kısa veya uzun olmamalıdır.

Kenar Süsleri​

Kenar süsleri de çizgiler gibi yardımcı eleman gibi kullanılabilirler. Fakat daha çok dekoratif özelliğe sahiptirler. Bir metin başlangıcında veya bitiminde kullanıldığı gibi, davetiyelerde çerçeve olarak da kullanılırlar. Kenar süsleri daha çok clipart olarak bulunur. Kenar süsleri düz bordür, çerçeve ve köşebent şeklindedir.

Özel Etkiler​

Yazılara özel etkiler uygulanabilir ve onlara filtreler yardımı ile değişik görüntüler verebiliriz. Yazıya bu tür değişiklikleri uygularken onların okunmaz olmamalarına dikkat etmemiz gerekir. Yazıya özel etkiler uygulamak için onları görüntü haline getirmemiz gerekmektedir. Photoshop bize bu konuda yardımcı olabilecek en iyi Bitmap programıdır.

Sayfa Tasarımı​

Grafik tasarım, iletişimin görselleşmesi demektir. Görselleşen tasarım insanlara daha hızlı ve kolay ulaşır.
Yazılar, fotoğraflar ve resimler grafik iletişimin vazgeçilmez elemanlarıdır. Görselleşen starımda verilen mesajlar açık, net ve estetik olmalıdır. Grafik tasarım kavramını problemin çözümü olarak da algılayabiliriz. Grafik tasarım yüzeyleri, iki boyutludur. Tasarımcı, iletmek istediği mesajı bu alan içinde vermeye çalışır. Dört kenarı olan bu alan, kompozisyonun kurulacağı esas alandır. Kompozisyon alanında yer alacak olan tipografi, fotoğraf ve illüstrasyonlar belli boşluklar bırakılarak yerleştirilmelidir. Bu elemanların doğru yerleştirilmesi tasarımın gücünü arttırır. Dergiler, broşürler, afişler, kitaplar, ambalajlar gibi ürünler grafik tasarım alanının içine girer.
Tasarlamak planlamak demektir. Tasarım süreci karışıklığa ve aynılığa düzen getirmek demektir. Tasarım süreci karışıklığa ve aynılığa düzen getirmek demektir. Düzen, verilen mesajın daha kolay anlaşılmasını sağlar. Moda, tasarım olgusunda göz önüne alınması gereken bir durumdur. Basit bir tasarım daha şık bir tasarımdır.

Tasarımcı ne yapmalı?​

Sayfayı çekici hale getirmek önemlidir. Görsel uyarı okuyucuyu sayfaya daha çok çeker. Basitlik gereksiz unsurları elemine eder. İyi bir tasarım okuyucuyu yormamalıdır. Sayfayı çok bilgiyle doldurursak okuyucunun kafası karışır. İyi bir şeyin fazlası da zarar getirebilir ve problem haline gelir. İlk anda okuyucuya çok fazla bilgi verdiğimizde okuyucu bundan sıkılacaktır. İnsan beyni her şeyde bir anlam arar. Çevremizdeki farklı bir şey dikkatimizi çeker, bu da bize avantaj sağlar.
Sonuçta, bir sayfaya veya monitöre baktığımızda, gözlerimiz içgüdüsel olarak aynılıkları ve farklılıkları algılar. Tasarımcılar işlerini başarılı bir şekilde aktarırlarsa, anlam kazanır ve iletilmek istenen şey iyi aktarılmış olur.
Başarılı tasarımlar, içeriği tam ve basit olarak aktarılanlardır. Bu aynı zamanda şıklık getirecektir.

Boşluk (Negatif Alan)​

Boşluk, (negatif alan) tasarımın gerekli durumlarından biridir. Boşluk doldurulması gereken bir durumdur. İlk adım da boşluğu görmektir. Herkes bakar ama göremez. Görsel tasarım işinde en önemli şey boşluktur. İki boyutlu bir tasarımda boşluğa negatif alan denir. Yaratım ve yazı bunun arka tarafında yer alır. Fakat bu tasarımın arka tarafından daha fazla bir şeydir, zira tasarımın arka tarafı tek başına yaratılmışsa, tasarımın tamamı gereksiz hale gelecektir. Ama bunu başka türlü kullanırsak beyaz boşluk öne çıkacaktır.
Boşluk pozitif bir şekil alacak, pozitif ve negatif alanlar birbiriyle iç içe geçecektir. Dolayısıyla tasarımdaki bütün elemanlar gruplanacaktır. Boşluğun (negatif alan) içine bir nesne koymak bir eleman yaratacaktır. Tek bir eleman koyulduğunda; elemanın küçük ya da büyük, yüksek ya da alçak, yakın ya da uzak olduğunu söylemek güçleşir. O, sadece boşlukta yüzen anlamsız bir şeydir. Boşluk (negatif alan) dikkatli bir şekilde kullanılmalıdır, çünkü sayfadaki elemanlar iyi gözükür. Sadece pozitif alanları ortaya çıkarırsak, negatif alan etkisini kaybedecektir.
Boş yer olması iyidir ama onu nasıl kullanacağımız önemlidir. Beyaz boşluğu, (negatif alan) iyi kullanmak gerekir. Boşluk doğru kullanılırsa kalite ve işlevlik artar. Fazla kalabalık kaliteyi azaltır, tasarım sıkıcı olmaya başlar.

Simetri - Asimetri​

İki türlü denge vardır ve görsel iletişimin önemli elemanlarıdır. Simetrik ve Asimetrik. Simetrik denge dikey eksene yerleşir. Asimetrik denge her iki tarafta aynı gözükmez fakat benzeşmeyen iki yan eşit durumdadır. Boşluk (negatif alan) bir şekildir.
Tasarım, şekillerin düzenlenmesi demektir. Bütün tasarım elemanlarının (yazı, fotoğraf, illüstrasyon v.b.) bir şekli vardır. Bir tasarımcının her elemanının bir şekli ve şekillerin de birer anlamı olduğunu bilmesi gerekir. Simetrinin benzerlikten dolayı dengesi vardır. Asimetrinin ise kontrastlıktan dolayı dengesi vardır. Negatif alanın (boşluk) da şekli vardır. Onu bir şekil haline getirip tasarıma çarpıcılık ve dinamizm katabiliriz.

Simetri​

Buna etkisiz boşluk (pasif negatif alan) da diyebiliriz. Simetri boşluğun ortasında yer alır. Simetrik bir tasarımda beyaz boşluk (negatif alan) etkisizdir. Çünkü, algımızda pozitif elemanların bütünlüğünü göremeyiz. Sadece fon olarak kalır. Simetri huzur ve durağanlık getirir. Uzun süre seyredilirse sıkıcı olur. Fakat simetri kullanılarak iyi tasarımlar da yapılabilir. Üç tip simetrinin var olduğunu söyleyebiliriz. İki taraflı simetri, ortadan geçen eksenin iki tarafında eşit yer alan simetrik düzendir.
Yelpaze şeklinde olan simetride ise, grafik elemanlar sanki bir yelpazenin açılımı gibi dizilirler. Yönü değişen simetri, bir boşlukta birbirine benzeyen şekillerin yoğun bir şekilde düzenlenmesidir (yer karoları gibi).

Asimetri​

Buna etkili boşluk (aktif negatif alan) da diyebiliriz. Asimetri hareketli ve dinamik olur. Birbirlerine benzemeyen ve eşit olmayan elemanların arasındaki denge ve düzendir. Asimetrik tasarımda beyaz boşluk (negatif alan) etkendir. Çünkü, algımızda pozitif elemanların bütünlüğünü görmeye başlarız. Bundan dolayı, beyaz boşluk asimetrik tasarımda büyük önem taşır.
Esas dengeyi sağlayan beyaz boşluktur. Gözü optik noktaya doğru iter. Beyaz boşluğu kötü kullanırsak boşa giden, anlamı olmayan boşlukla karşılaşırız. Boş bırakılan alan, özel ve kaliteli olmalıdır. Bırakılan boş alan tasarıma bir anlam katar. Simetrik dengede ne kadar durağanlık varsa, asimetrik dengede o kadar hareket vardır.

 

[Ahmet ALTUN]

Tipografiye aşırı ilgili birisi olarak bu harika bilgiler için teşekkür ederim..

 

[tdesigner84]

@Ahmet ALTUN

Tipografiye sizinkiyle eşdeğer bir ilgiyle bağlı birisi olarak konuya ilginizden ötürü ben teşekkür ederim.

 

[Meci*]

fazla mükemmel bi paylaşım olmuş okulda ve bütün iş hayatım boyunca işime yarıyck bilgiler var Allah razı olsun çok çok saolun

 

[mertkaraman]

Arkadaşlar Bu sorulara Yardım Edebilirmiyiz ?

1) Papirüsler üzerine hızlı yazabilmek amacıyla,minüskül harf formları geliştirilmeye başlanmıstr.Bu sürecte romen yarı unkial yazısı ve sonrasında,bir din adamı olan alcuin tarafından geliştirlen,bugünkü kitap harfleri dediğimiz minüskül antik yazının esası olan bu yazının adı nedir?Her iki yazının özellikleri nelerdir?

2) Serif nedir tanımlayınız,antik romen yazı karakterlerini seriflerinin yapısı bakımından kabaca kaç sınıfa ayırabiliriz?Bu sınıfların adlarını sema çizerek yazınız.
Verilen yazı örneklerinde karakterlerin serif özellikleri gösterilmiştir.Bu özellikleri inceliyerek,serif yapıları bakımından dahil oldukları yazı sınıfını tarihsel sıralamasını gözeterek,ilgili karakterin adının yanına yazınız.

3)Normal görünümdeki harflerin yüksekliği sabit kalarak,et kalınlıklarını,açılarını ve genişliklerini arttırıp azaltabiliriz.Bu durmda:
Harf açısına göre kaç kategoriye ayrılabilinir?
Harf genişliğine göre kaç kategoriye ayrılabilinir?
Harfin et kalınlığına göre normalden inceye ve normalden kalına,ingilizce terimleriyle birlikte sıralayınız.

4) Punto ve x yüksekliği kavramlarının tanımını yapınız.Punto değerini belirlemede esas alınan ölçü nedir?Her yazı karakterinin,örneğin,14 puntosu aynı yükseklikte değildir.Neden?

5) Espas nedir tanımını yapınız.Espaslamaya etki eden faktörlerden biri;karakterin serifli veya serifsiz oluşudur.Diğer faktörler nelerdir?Sonucta iyi espaslama nedir,nasıl yapılır?

6) Yazı espaslamalarda ortaya çıkan boşluk sorununun çözümünde genel kurallar ve kural dışı uygulamalar olarak birkaç alternatif mevcuttur.Bu alternatiflerden biri ;
İki harf bitiserek farklı bir yapı oluştururlar…
Diğer seçenekleri maddeler halinde siz yazınız.

7) Antik kökenli ve grotesk kökenli yazı aileleri arasındaki temel farklılıklar nelerdir?Antik yazılara ve grotesk yazılara isim olarak 4 örnek veriniz.

:grafikerler: