Yaratıcılık ve tasarım...

Kayıt
3 Ağustos 2009
Mesaj
604
Tepki
74
Yaratıcılık ve tasarım...


Gözlemlediğim kadarıyla sık sık birbirine karıştırılan iki kavramdır bunlar. Bazen tasarımın yaratıcılık ile aynı olduğu, tasarımın bir yetenek olduğu veya yaratıcığın yetenek olduğundan söz edilir.
Hiç kuşkusuz, bu yazıda yaratıcılıktan bahsederken, bunun ilahi yaratıcılık ile karıştırılamıyacağını, burada "Creativite" den bahsedeceğimizi öncelikle söylemek istiyorum. Terimlerin doğru kullanılması için şimdiden basit tanımlar yapmakta fayda görüyorum.

Yaratıcılık, hemen bir tanım yapmak gerekirse, bu edimin sadece grafik konusunda olmayacağı, genel olarak bütün sanatsal üretim alanlarını kapsayacağını düşünerek kısaca, "çeşitleme (varyasyon) yapabilme yeteneği" olarak tanımlanabilir. Daha geniş tanımlar da yapılabilir, hatta beyindeki bazı merkezler ile de bağlantı kurulabilir. Tanımın bu kısmı beni aşıyor, ama, yaratıcılığın zeka ile bağlantılı olduğu söylenebilir. Çünkü genellikle, yaratıcı yeteneğe sahip olanların aynı zamanda zeki oldukları gözlemlenebilir.
Yaratıcılık neredeyse herkeste vardır! Fakat bu, miktar meselesidir. Herkeste aynı düzeyde olmaz. Mozart, küçüklüğünde, duyduğu her melodiyi hemen çeşitleme yöntemiyle kendine özgü tasarımlara çevirirdi. Yetişkinliğinde ise zaten üslubunu oluşturmuştu.

Douglas Frazier​

Yaratıcı insanlarda bitmez tükenmez bir çeşitleme yeteneği vardır. Her defasında yeniden üretebilir, üslup çerçevesinde bağımsız eserler ortaya çıkarabilir. Dikkatli bir izleyici, Nuri İyem'in tablolarında kendini tekrarlamadığını, her defasında farklı eserler ortaya koyduğunu görür. Aynı tespiti, örneğin Brahms'da da yapabilirsiniz. Dikkatli bir Brahms dinleyicisi, eserin anonsu yapılmasa bile eserin Brahms'a ait olduğunu tahmin edebilir.

Nuri İyem​

Yaratıcılığın, bugün bir yetenek olduğu, doğuştan geldiği rahatlıkla söylenebilir. Fakat çoğu kimse, yeteneğinin ya farkında değildir, ya da yeteneğini ortaya çıkaracak ortamlarda değillerdir. Yeteneğini ortaya koyacak ortamlara ulaşamadan kaybolup giderler.. Yaratıcı eğitime önem verilen batılı eğitim sistemleri, bu yetenekleri bir ölçüde kazanmaktadır. Kendi adıma söyleyecek olursam, bütün öğrencilerimde bu yeteneğin herkeste yeterince olduğunu varsayarak öğretmeye gayret ederim. Konusu ne olursa olsun her eğitici, bu yaratıcı formasyonların ortaya çıkmasına katkıda bulunmalıdır. Bazen olağanüstü yetenekte gençlerle karşılaşmışımdır. Biraz tasarım bilgisiyle inanılmaz işler çıkardıklarına bizzat tanık olmuşumdur.
Yaratıcı yeteneklerin ortaya çıkarılmasında, çalışılan kurumun da ciddi etkileri vardır. Bazen, oldukça yetenekli bir grafikerin, iş akışı içinde bencil bir Art Direktörün bu gelişime köstek olduğunu da görmüşümdür.
Konudan sapmadan, tasarımın tarifini yapacak olursak, Tasarım; kısaca bilgidir. Grafik konusu çerçevesinde düşünecek olursak, planlama, yerleştirme, ahenk oluşturma.. bilgileri gibi kavramlarla tanımlanabilir. Grafiker, nasıl iş üreteceğini tasarım bilgisi ile yapar. Leke bilgisi, renk bilgisi, tipografi.... bilgileri grafik tasarımın unsurlarıdır. Ama tasarım genel bir kavramdır. Edebiyatçı da eserini tasarlayarak yapar, heykeltraş da, mimar da aynı süreci izler. Hatta müzisyen de tasarım yapar, eserini oluşturur.

Ama tasarım; yaratıcılık değildir.

Tasarım öğrenilir. İster okulundan, ister ustasından, isterse kitabından... Her tasarım yapan, yaratıcı olamayabilir. Zaten, iyi bir tasarımcıyı piyasada öne çıkaran, onun tasarım bilgisi yanında, yaratıcı bir dimağa da sahip olmasıdır. Ancak yaratıcı bir yeteneğe sahip olan bir grafiker, eğer güçlü bir tasarım bilgisine de sahip ise hızla yükselir. Tabii ki şans faktörünü de küçümsemiyorum.
Şu sözü aklımıza kazımalıyız:

Şans, hazırlıklı kafalara güler.

Piyasamızda, her grafikerin tasarım yaptığını söylüyoruz. Zaten grafiker, sadece tasarım yapar. İyi grafiker, tasarım bilgisini yaratıcı yeteneğiyle ortaya koyan grafikerdir. Bu iki özelliği yapısında bulunduran grafiker, hemen göze çarpar, hızla yükselir. Fakat grafiker aynı zamanda dizgi yapmaz, metin oluşturmaz, fotoğraf çekmez vs.. Ama ister ise, bu konularda yeteneği ve bilgisi de var ise yapabilir. Bu ayrı bir konu. Ama bir grafikere, şunun metnini de yaz, bir de slogan bul deniyorsa, ya da şu ürünlerin fotoğraflarını bir çekiver deniyorsa, ya da "kap şurdan iki çay, getiriver" deniyorsa bu yanlıştır. Bunlar, grafikerin işi değildir. Metni metin yazarı, fotoğrafı fotoğrafçı çeker. Grafiker bunların tasarımına katkıda bulunur ama asıl işi grafik tasarımdır.

Sonuç olarak şunlar söylenebilir:

Tasarım bilgiye dayanır. Yetenek değildir.
Yaratıcılık yetenektir.
Yaratıcı olmadan da tasarım yapılır. Yaratıcı olmayan ya kendini tekrar eder, ya da başkalarını taklit eder.
Yaratıcı, eserini ortaya koymak için tasarım bilmek zorundadır.
Tasarım eğitimle olur.
Yaratıcılık eğitimle olmaz, kişide yaratıcılık pırıltısı olmalı. Bu varsa vardır. Yoksa yoktur.
Yaratıcılık geliştirilebilir.Ama sadece varolan bir şey geliştirilebilir. Zaten yaratıcılığı geliştiren bilgiler, tasarım bilgileridir.


Güzel Sanatlar Fakültelerinde tasarım bilgileri, sanat tarihi, vs. bilgileri verilir. Yaratıcılık öğretilmez. Türkiye'de iki elin parmak sayısı kadar GSF vardır. Bunların hepsi, resim bilgisi, grafik bilgisi, fotoğraf bilgisi aktararak öğrencilerini mezun ederler. Ama her resim bölümü mezunu iyi bir ressam olacak diye bir şey yoktur. Aynı şey mimarlık, fotoğrafçılık, grafik... bölümleri için de söylenebilir. İyi bir ressam olabilmek için tasarım bilgisi yanında yaratıcılık da gereklidir. Bu yüzden, yüzlerce mezun çıkar, ama bazı yıllar ya bir iki, bazı yıllar hiç ressam çıkmaz!

Demek tasarım bilgisi yetmiyor. Biraz da peri tozu lazım.

Görüşmek üzere.

Tuncer ÖZKAN
 

Ahmet ALTUN

Font Tasarımı
Altın Üye
Uzman Üye
Kayıt
29 Mayıs 2009
Mesaj
1.398
Tepki
36
@Tuncer Özkan

Hepsi çok güzel.. Zevkle okudum.. Şu koyu satırlar her şeyin özeti.. Teşekkürler TuncerBey..:)
 
Kayıt
11 Kasım 2009
Mesaj
26
Tepki
0
Tuncer bey,yazılarınızı ilgiyle takip ediyorum,görüş açımız genişliyor.
Ben baskı desinatörüyüm,ama kendimi bildim bilelide hiç bir yerde olmayan çizimler yaparım,bunlar genelde çiçek ve geleneksel motiflerimiz olabiliyor,o anda hemen kağıda çizilen esgizler,renklendirmeler,desenler.Sizce bu durum yaratıcılıkmı,tasarı mı?Tshirt içinde tasarım yapıyorum,bunu rahatlıkla söyleyebilirim,çünkü yukarıda yazdıklarınızla örtüşüyor yaptıklarım.
Bu konuyu geç gördüm,sizde geçde olsa cevaplarsanız sevinirim.
Saygı ve selamlar.
 

tgrlbsblr

Üye
Kayıt
22 Mart 2012
Mesaj
8
Tepki
0
güzel bilgile için teşekkürler. eklemek istediğim, yeteneğin doğuştan gelmesi yıllardan beri insanın içine düştüğü yanılgıdır. özendirme ve pratik ile yetenek geliştirilebilir yoktan var edilebilir bunun birçok kanıtı vardır kanıtlanmayada devam ediliyor.
 

aticosar

Üye
Kayıt
12 Şubat 2014
Mesaj
37
Tepki
27
Tasarım öğrenilir. İster okulundan, ister ustasından, isterse kitabından... Her tasarım yapan, yaratıcı olamayabilir. Zaten, iyi bir tasarımcıyı piyasada öne çıkaran, onun tasarım bilgisi yanında, yaratıcı bir dimağa da sahip olmasıdır. Ancak yaratıcı bir yeteneğe sahip olan bir grafiker, eğer güçlü bir tasarım bilgisine de sahip ise hızla yükselir. Tabii ki şans faktörünü de küçümsemiyorum.
Şu sözü aklımıza kazımalıyız:
Şans, hazırlıklı kafalara güler.
Tuncer ÖZKAN
[/QUOTE]

Bütün makale çok güzel ellerinize sağlık,fakat üsteki bölüm bence en önemli faktör.
 

Murat Vardar

Uzman Üye
Uzman Üye
Kayıt
14 Ocak 2012
Mesaj
4.332
Tepki
1.051
Sayın Tuncer Bey,
değerli bilgi paylaşımlarınızın devamını diliyorum...
 
Yukarı Alt