Tram....

Kayıt
3 Ağustos 2009
Mesaj
604
Tepki
74
50'lik tram, %50 tram, 50 derecelik tram....

50 rakamını yazarak, tram kavramını üç şekilde niteledik.

Peki ne demek bunlar?
Ya da en kestirme bir soruyla;

Tram Nedir?


Hemen diyeceksiniz ki, "eline bir lup (büyüteç) alıp, fotoğrafa yakından bakarsan, gördüğün küçük noktalara tram

denir."

Doğru.

Peki, neden fotoğraflar tramlanır?

Burada biraz duralım. Tram konusunu biraz tarihi araştırarak inceleyelim. Bence böylesi daha anlaşılır olacak.

Yıllar, yıllar önce, fotoğraf icat olmadan önce, görüntüler, çizgiler halinde basılırdı. Örneğin bir kitapta

resim (çizim) kullanmak için gravür tekniği ile çizilip kalıp oluşturulurdu. Taşbaskı, çukur baskı, tümsek baskı

gibi çeşitleri vardı. Gravür sanatı, matbaacılıktan önce de vardı ve pek çok sanatçı, gravür tekniğinde eserler

vermiştir.

İşin bu kısmını hızlı geçelim, çünkü çok ciddi bir detay içermekte. Tram konusunu anlatırken bu detayda

boğulmayalım. Bir başka sefer, bu konuya da değiniriz. Aslında değinecek ne çok teknik konu var değil mi?

Fakat, konuyu anlatabilmek için o yıllara, ilk matbaalarda resimin nasıl oluşturulduğuna dönelim. Tek kontrasta

sahip çizimleri aktarmak kolaydı, ama ara tonları oluşturmak, bir ressamlık gerektirmekteydi. Ucu piramit

şeklinde sivriltilmiş sert metal kalemlerle, çizgi kalınlıkları değiştirilerek ara tonlar elde ediliyordu. Tam

olarak karşılamıyor, ama kabaca çizgi tram olarak tanımlanabilir. Tabii ki çizgi tramların doğrusal olduğunu

unutmadan söyleyerek..

Eski İstanbul gravürlerini bir lupla inceleyiniz.

Asıl sorun, fotoğraf icat olduktan sonra başladı. Nitekim, Cam filimlerdeki görüntüler, araya bir negatif cam

tram konularak tramlı görüntüler elde edildi. Sonra bu tramlı görüntü kontakt foto tekniğiyle önceleri taş kalıba

sonradan metal kalıplara aktarıldı. Böylece fotoğrafın veya çizimin soluk kısımlarında küçük noktalar, koyu olan

yerlerinde ise aynı sıklıkta, ama daha iri noktalar elde edildi. Artık böylece ara tonlar (Halfton) kullanılarak

fotoğraflar basıldı.

Kullanılan kağıt türlerine göre farklı tram sıklıkları, yani nokta büyüklükleri elde edildi. Demek ki, tram

sıklığı, tramın büyüklüğünü tarif etmektedir. İlk öğreneceğimiz ders budur.
Yazımızın başlığındaki ilk sözcük "50'lik tram" kavramı, 1 CM'YE DİZİLMİŞ NOKTA Sayısını açıklamaktadır.

Tekrar ediyorum, bu çok önemli:

50'lik tram, 1 santimetreye eşit aralıklarla dizilmiş 50 adet nokta demektir. Demek ki, tram sıklığı, tram

büyüklüğünü tanımlamaktadır.

Bunu sakın dpi, lpi vs. ile karıştırmayın.

50 rakamı, rastgele bir örnektir. Kağıt yüzeylerine, baskı tekniklerine göre daha sık veya daha seyrek tramlar

kullanılır. Bu konuya sonradan değineceğim.


Peki, %50'lik tram, ne demektir?
Bu basit. En koyu alanı %100, en açık alanı %0 olarak değer verirseniz, %50 lik tram, orta tonlardaki bir değere

denk gelecektir.

Demek ki, %50lik tram değeri, tram büyüklüğü, sıklığı ile ilgili değildir. Her büyüklüklükteki tramın 1-100 arası

bir yüzde değeri vardır. Buna yoğunluk (dansite) denir. Ölçümü dansitometre ile yapılır.


Son olarak, 50 derecelik tram kavramı...

Tramlar, özellikle renkli fotoğraf veya renkli sürekli tonlar (continuous) her renk için ayrı açılarda

tramlanırlar. Eğer, aynı açıya sahip iki ayrı tram filmini birbiri üstünde ve aynı merkezde yavaşça çevirmeye

başlarsanız, bir süre sonra tramların çakışmasıyla büyük tram dalgaları oluşmaya başlar. Buna Muare denir.

Baskıda asla istenmeyen bir durumdur. Eski matbaa ustaları buna, "abi bu iş mağara yapmış" derlerdi!
Demek ki farklı renklerde tramları üst üste basacak isek, mutlaka farklı açılarda tramlamak gerekir. Değişik tram

açı algoritmaları vardır. Bir grafiker, nadir olarak açıları değiştirir. Eğer CMYK renkleri dışında, aynı

fotoğraf içinde başka ekstra renkler kullanacak isek, o zaman o renklerin açılarını belirlememiz gerekir.

Örneğin, hexachrome baskı, böyledir. Otomatik olarak hexachrome renk ayrımını, bildiğim kadar yalnızca Corel Draw

yapmaktadır. Hexachrome kavramı da önemli bir konudur. Özellikle Pantoneden en uygun renk simulasyonu, hexachrome

ile mümkündür. Fakat bunu başka zaman inceleyelim.

Dedik ya, daha inceleyeceğimiz çok konu var. Battıkça batıyoruz yani!

Ya tram çeşitleri? Yuvarlak, elips, çizgi, kare, Fm (=Stocastik=kristal=kum=solucan) tramlar...Bunları da başka

zamana bırakalım. Teknik ile hemen boğmayalım.


Peki, size bir ödev konusu. Bakalım kim önce bilecek:
Photoshop'ta tram büyüklüğü (sıklığı) nasıl hesaplanır? Ya da DPİ ile ilişki nasıl bulunur?

Haydi bakalım, yanıtları bekliyorum.

Tuncer ÖZKAN
 

User4

Forumdan Uzaklaştırıldı
Kayıt
18 Ekim 2008
Mesaj
1.325
Tepki
39
Merhaba Tuncer bey, verdiğiniz bilgiler son derece önemli. Utanç verici baskı hatalarıyla karşılaşmak istemeyen her grafiker bu teknik bilgileri, detayları bilmelidir.

Image > Image Size (Alt + Ctrl + I) seçeneklerini takip ederek çalıştığımız imajın ebatları, çalışma sayfamızın ebatları ve resolution (dpi) değerlerinin bulunduğu menüyü açmış oluruz.



Image Size menüsünü açtıktan sonra Auto butonuna tıklatarak tram büyüklüğünü (sıklığını) manuel olarak verebiliriz. Yukarıdaki resimde de gördüğünüz gibi program bize Draft (müsvedde), Good (iyi), Best (en iyi) olarak 3 farklı seçenek sunmakta. Screen yazan kısıma değer olarak 150 lines/inch yazarsak ve Good seçeneğini işaretlersek resolution (dpi) değerini 225, Best seçeneğini işaretlersek resolution (dpi) değerini 300 vermiş oluruz. Good seçeneği, resolution (dpi) değerini LPI x 1,5 Best seçeneği ise LPI x 2 olarak hesaplamaktadır. Uygun olan değeri verip onayladığımızda, belirlediğimiz tram değerine uygun olan resolution (dpi) değerini program bize vermiş olur..
 
Kayıt
3 Ağustos 2009
Mesaj
604
Tepki
74
Sayın Erkin Karataş,

Tebrikler!
Konuya son derece vakıf olduğunuz besbelli. Detaylı bir şekilde yanıtlamanız, tram konusuna hakimiyetinizi gösteriyor. Gerçekten de, tram bilgisi, günümüzde pekçok grafikerin az bildiği, ama mutlaka bilmesi gereken bir konudur. Bu konuyu film atölyelerine bırakmak doğru değildir.
Konuya ilginiz ve duyarlığınız için teşekkür ederim. Tram konusuna devam edeceğim.
Küçük bir hatırlatma: Adım Tuncer. Yanlış çağrışımlara izin vermeyelim.

Başarılarınızın devamı dileğiyle
Tuncer ÖZKAN
 

User4

Forumdan Uzaklaştırıldı
Kayıt
18 Ekim 2008
Mesaj
1.325
Tepki
39
Bu tarz teknik bilgilerin kurslarda verilmediğini biliyoruz, kişinin kendisini geliştirmesi çok önemli. Usta-çırak ilişkisi bu bağlamda gidilen kurslardan çok daha fazla yarar sağlamakta. Her grafiker adayı kendini teoride yatiştirmeli. Verdiğiniz değerli bilgiler için teşekkürler Tuncer bey..

Yazım hatası için de özür dilerim, sabahın ilk saatlerinde yanlış algılamışım sanırım. Yazımı düzelttim.
 

Fatih Çelikhan

Uzman Üye
Uzman Üye
Kayıt
18 Aralık 2007
Mesaj
373
Tepki
4
Güzel bir konu... güzel bir açıklama... devamını şiddetle bekliyorum... Zira bu günlerde bilgili bir insan bulmakta güçlük çekiyoruz. Grafikerim diye geçinen o kadar çok insan var ki artık bazılarımızın bu bilgileri daha çok paylaşarak kalite artırıp aralarından sıyrılmamız gerek. Tebrik ediyorum arkadaşım. Çok Teşekkürler.
 

GÜNEL AYVACI

Altın Üye
Altın Üye
Uzman Üye
Kayıt
31 Mart 2009
Mesaj
714
Tepki
7
Güzel ve gerekli bir konu,
bilgilendirdiğiniz için Tuncer Özkan ve Erkin Karataş teşekkürler.
 
Kayıt
11 Kasım 2009
Mesaj
26
Tepki
0
Tuncer ve Erkin bey bu değerli ders için çok teşekkürler,devamını büyük sabırsızlıkla bekliyorum..
Saygılar.
 

prosperity

Üye
Kayıt
18 Mayıs 2010
Mesaj
4
Tepki
0
Tuncer Hocam ben Ümran.
İsimler pek aklınızda kalmaz bilirim ama umuyorum hatırlarsınız:)
Yazınızı okudum.Öncelikle tram konusundaki bu doyurucu bilgiler için teşekkür ediyorum.
Sizden bir konuda daha bilgi rica ediyorum.
Ps da boyutlandırma yaparken "resample image" kutucuğunun seçili olması 7 olmaması durumundaki farklılık hakkında bilgi verebilir misiniz?
Epey araştırdım ancak sanırım kafam karıştı.
Çok teşekkürler
 
Yukarı Alt